Cross Roads, basis van de blues.

Voor mij een late ontdekking in die zin dat 'ons café' met die naam, bij mij schuin tegenover, er helaas niet meer is en ik er kwam zonder te weten waar de naam op sloeg. Ik merkte alleen: dit is hier in Deventer het huis van Blues- en Rockmuziek. Daar zorgden Bertus en Maria wel voor.
Cross Roads of Crossroads, aan elkaar geschreven, is niet alleen de aanduiding van een kruispunt (in Deventer). Het is de aanduiding van een zeer bepaald kruispunt. Het kruispunt van Highway 61 en Highway 49 bij het plaatsje Clarksdale in de VS. Gelegen in de swamps van de Mississippi-delta. En wat dan nog? Het is het kruispunt waar Blueszanger uit de begintijd, Robert Johnson, in de 30-er jaren van de vorige eeuw volgens legende zijn ziel aan de duivel verkocht in ruil voor briljant gitaarspel. Een tafereel dat overigens op de volledige achterwand van het voormalige café Crossroads in aanzet was geschilderd. Clarksdale blijkt ook de plaats te zijn waar andere bekende Bluesmusici hun wieg hadden staan: Sam Cooke, Ike Turner, John Lee Hooker. Muddy Waters groeide er op.

Veenoorden en plantages
We beluisteren dit in een verhaal van de hand van 'Top 2000 - professor' Leo Blokhuis in de Kampioen van oktober. Hij schrijft in een reisreportage over het land van de Blues, de RockandRoll, de Jazz en ook de Country&Western - daar heeft Blokhuis het overigens verder niet over. Voor mij nu een reden om me toch eens verder in dit begrip 'Cross Roads' te verdiepen.
Een extra reden, want eerder al kwam ik het tegen in de videoreportage van vriend Harry Muskee samen met iemand van de Drentse RTV. Zij maakten een serie over dit land waar Muskee zijn muzikale wortels heeft liggen, naar blijkt uit zijn bijdragen in e sfeer van 'gewoon en toch gek genoeg'. Hij noemt Drente het Mississippi van Nederland . De vroegere plantages zijn volgens hem te vergelijken met de oude veengebieden in die provincie. De veenarbeiders werkten voor de rijke boeren en grootgrondbezitters. Ze woonden in plaggenhutten, vergelijkbaar met de houten 'cabins' waar de zwarte slaven in woonden. Deze reportage was te zien in het Drents Museum in Assen over 75 jaar Harry Muskee en is opgekocht door de VPRO.
Nu ik het weer tegen kom, kan ik niet nalaten me er eindelijk eens wat meer in te verdiepen en er over te schrijven. Dat heeft wederom te maken met het feit van de eerdere aanwezigheid in mijn nabijheid van een Blues- en Rockcafé van die naam waar ik blij mee was, gezien mijn muzikale voorkeuren. Er is dus bewust voor die naam gekozen. Het wilde (helaas 'wil-de'; vt) iets aanduiden van de aard van dit café. Een café waar ik mensen leerde kennen in samenhang met de muziek die er te beluisteren viel. Tevens de nodige live-muziek die er mocht wezen. Ook al was het wel eens zo dat je elkaar niet kon verstaan, omdat we de muziek, vaak met beamer-beelden ondersteund, qua geluid liefst wel zo onversneden mogelijk voorgeschoteld kregen. Daar deed Bertus niet ingewikkeld over.

The Cream en Eric Clapton
Hoewel Johnson in zijn versie van het lied met die naam niet expliciet verwijst naar wat er volgens de legende gebeurde met hem, het zijn wel deze Crossroads waar zich iets dergelijks moet hebben afgespeeld. Ook is het hét lied van de Blues geworden. Een soort home. Na versies in de vijftiger begin zestiger jaren van ene Elmore James was het de stevige rockband The Cream die het eind zestiger jaren opnieuw op de muzikale agenda zette. De band met de tot klinken gebrachte namen van gitaristen Eric Clapton (ook enige tijd gitarist bij John Mayall's Bluesbreakers), Jack Bruce en drummer Ginger Baker, grondlegger van deze geweldige band. Dat vond ik vanaf het begin en ze hoorden tot het type muziek waar je net als bij Blue Cheer de schuif van de geluidsinstallatie graag hoog voor zette, wilde je het tot zijn uiterste recht laten komen.
Het nummer 'Crossroads' ken ik overigens niet uit die tijd. Bij lezing van het stukje van Leo Blokhuis had ik zoiets van 'nu wil ik ook wat hóren'. You Tube is dan een uiterst prettige tak van de nieuwe media. Je kunt het zo gek niet bedenken of je vind het wel. In dit geval vond ik een weergave van een deel van de gitaarconcerten die Eric Clapton sinds eind negentiger jaren van de vorige eeuw organiseert en die hij - jawel - Crossroads Gitaarfestivals noemt. Die worden wel niet zozeer in Clarksdale gehouden, maar in een noordelijke stad, in Chicago. Een van de steden waar bevrijde zwarte slaven uit het Zuiden heen getrokken waren en hun muziek meenamen. In Detroit is dat te merken aan de Motown-traditie.

BB King geeft de toon aan
In mijn zoekproces bleef ik hangen in het concert van 2010, de finale ervan. Te vinden op You Tube 'Eric Clapton - BBKing - Crossroads 2010 - live'. We zien BB King in het centrum van het gebeuren. Met een vriendelijk en genietend gezicht. Clapton naast hem en verder nog Jimmy Vaughan en Robert Cray. King geeft de toon aan en zingt. De andere drie geven beeurtelings een solo ten beste die de anderen ondersteunen. Geweldige klanken en een bijzonder samenspel van gitaren die op de best mogelijke manier op elkaar lijken te zijn afgestemd. Op een bepaald moment komen de anderen terug op het podium. Je ziet Ron Wood van de Stones verschijnen en Steve Winwood , maar ook vele anderen die ik niet direct kan plaatsen. Het is een feest. Zo'n festival zou ik graag eens meemaken. Geweldig.
Door de weergave van dit concert op Facebook te plaatsen deed ik kennelijk heel wat anderen een plezier, getuige de diverse likes en reacties. Daaronder van Jan de Boer, bij sommigen bekend als El Boero, kennis uit de Crossroadstijd en Blueskenner. Binnen de kortste tijd vulde hij mijn verhaaltje aan met enkele nadere gegevens. Over de verdere geschiedenis van de song en de verschillende versies ervan schrijft Wikepedia het nodige onder 'Cross Roads Blues'. Ook is daar een omvangrijk stuk gewijd aan 'Robert Johnson'. Teveel om hier samen te vatten of te herhalen.

Han Dijk.

In mijn verhalenboek 'Op de grens tussen werelden' is het hart van het boek in directe en minder directe zin gewijd aan ervaringen in café Crossroads. Illustrator Hans Stempher maakte een tekening van dat café. Dit verhaal zou daar heel goed gepast hebben.

'Op de grens tussen werelden', uitg. ArtNik, Deventer, 2015, 198 bladzijden, ISBN 978-94-9048-26-4, Kosten: Eur. 14.95. Te bestellen via ArtNik.