Vandaag een verhaal vanuit de persoonlijke kant van mijn Neoliberalisme-studie. Uiteindelijk ben ik zelf nota bene (voor wie mij kent: 'nota bene') ondernemer geworden door op free-lancebasis journalistiek en tekstschrijfwerk op poten te willen zetten naast mijn predikantschap in de andere helft van mijn tijd. Neoliberaal en ondernemingslustig denken zetten me aan tot dit waagstuk. Om aan werk te komen maak ik gebruik van neoliberale methoden van vandaag. Hoe zou het anders moeten? Het minste dat ik kan doen is me hier bewust van zijn. De in mijn blog van 27 april genoemde Accraverklaring van de World Alliance of Reformed Churchees (WARC) helpt me waakzaam te blijven. Zelfs om ook te bezien wat er wellicht voor positiefs aan dat Neoliberalisme te vinden is. In hoeverre het ook mij betovert.
Op dit moment geniet ik van een studieverlof vanwege mijn kerkelijke werk. Mijn studie van het Neoliberalisme is nog niet af. Er is de persoonlijke kant: wat heb ik er mee te maken in mijn (beroeps)leven? Maar ook: hoe werkt het marktfundamentalisme door in het leven en werken in een achterstandsbuurt waar ik in woon en werk? In Amsterdam Geuzenveld.Slotermeer? Over dit laatste een andere keer. Vandaag en misschien ook de volgende keer nog: de persoonlijke kant.
Ik heb geleerd om het Neoliberalisme als totaalsysteem van maatschappelijke organisatie, denken en handelen vandaag te zien. Er zit één kant aan waar direct kritiek op nodig is. Het is al veel te veel doorgedrongen en het brengt al teveel mensen direct in problemen. Ik noem dit de politiek-economische kant met vergaande sociale gevolgen. De organisatie van de marktwerking op alle terreinen van de samenleving die door de overheid wordt doorgevoerd middels:
- deregulering, zodat bedrijven niets meer in de weg ligt van overheidswege om tot winstmaximalisatie en kapitaalopeenhoping (accumulatie) te komen
- privatisering van alle openbare en nutsbedrijven, maar ook van voorzieningen als onderwijs en gezondheidszorg en niet te vergeten van de cultuur, gepaard gaande met
- bezuinigingen op hoofdzakelijk, zo niet eenzijdig, deze 'zachte' sectoren van de samenleving waar vooral sociaal zwakkere groepen mee te maken hebben en waardoor meer groepen tot zwakke groepen worden.
Daarnaast zie ik twee andere kanten: de tendens tot product- en merkdenken in individuen en de vraag naar de verhouding tussen digitalisering en neoliberalisering van de samenleving. Over dit laatste ga ik het hier verder nu niet hebben. Wel over het eerste. Daar herken ik dingen bij mezelf in. Op verschillende manieren hebben deze twee benaderingen met het eerste te maken volgens mij. Ze zijn alleen wellicht wat ontspannener te bespreken wellicht. Ik vermoed ook de aanwezigheid hier en daar van gesprekspartners op deze punten onder wat neoliberaler denkende mensen. Het gaat hier over de doorwerking van dit totaal-systeem op denken en voelen van individuen. Die doorwerking is veel minder direct en scherp aanwijsbaar en vaak ook diffuus voor mensen zelf.
Gaan werken op free-lancebasis oftewel zzp-er worden maakte me plotseling ondernemer met een nummer bij de Kamer van Koophandel. Ik kan, ja moet mijn beroepmatige bestaan, in dit verband, opvatten in termen van product- en merkdenken. Ik moet mijn schrijfwerk, artikelen en teksten als producten in de markt zetten, wil ik het verkocht krijgen. Daartoe moet ik actief acquisitie bedrijven. Met behulp van bijvoorbeeld een blog als dit zet ik allereerst zelfs ook mezelf in de markt. Niet alleen de waarde van mijn arbeidskracht is aan de orde, waar Marx in zijn analyses nog van uit moest gaan. Maar mijn waarde als mens die ik bén.
Mijn skills en experience, mijn education en mijn past of current positions moeten op LinkedIn bijvoorbeeld verwoord worden. Ze maken iets zichtbaar van wie ik ben. Een blog of een, misschien onbetaald, onder mijn naam ergens geplaatst artikel zijn een vorm van advertentie: 'kijk, dit ben ik en dit kan je van mij verwachten'. Netwerkvorming is de werkwijze van vandaag. Friends werven op Facebook. Followers op Twitter. Connections op LinkedIn. Maar ook het min of meer gericht bezoeken van bijeenkomsten tot aan bruiloften en partijen en zelfs cafébezoek aan toe...het dient er allemaal toe om jezelf in de markt te zetten. Jezelf als advertentie aan te bieden of sterker nog: jezelf als 'merk' neer te zetten, wie IK ben, wat mijn waarde is. Het begrip waarde economisch/commercieel bekeken, niet bezien vanuit de mens of de condition humaine. Allemaal termen die ver van mij af stonden als politiek links denkend iemand en als werker in de kerk, zo niet mijn afschuw hadden.
Je kunt zeggen: zo is dat nu eenmaal vandaag de dag. Je kunt jezelf niet zomaar aan het systeem onttrekken, wil je tenminste nog wat lekkers op je brood hebben. Het leidt er alleen wel toe dat je haast berekenend in het leven komt te staan. Ontmoetingen zijn er haast niet meer om de ontmoeting alleen. Een ontmoeting tussen twee of meer mensen. Maar een ontmoeting vindt plaats onder het voorteken van de vraag: 'wat levert deze ontmoeting misschien op?' Het doet me sterk denken aan wat we in de Accraverklaring (zie blog 27 april 2012) horen over de zeggenschap die het neoliberale denken over het totale leven opeist. Evenals de kritiekloze overgave aan zo'n benadering: er is geen alternatief. Je kunt hier tegenover stellen: ik blijf in principe baas over wat ik voor inhouden in mijn teksten en artikelen ter sprake breng die ik onder eigen auspiciën verspreid. Tenzij ik op allerlei punten water in de wijn ga doen en 'follower of fashion' wordt, omdat dat beter betaalt. In mijn eigen teksten kan ik me per slot keren tegen het Neoliberalisme en met anderen nadenken over hoe het wellicht allemaal ook anders kan.
Er is de aanraking dus met een andere manier van kijken dan welke ik gewend was erop na te houden en wat ik voor menselijkerwijs gesproken verantwoord hield (een meer vanuit de mens en op samen-leven gerichte manier van kijken). Toch valt positief op dat er van verschillende kanten binnen deze manier van kijken juist ook op wordt aangedongen in de gaten te houden dat het om mensen gaat en niet om verkoopcijfers allereerst. Of dat nu als binnen-neoliberale kritiek op datzelfde Neoliberalisme moet worden verstaan of niet, of eventueel als een heel slim verkooppraatje, kan ik vooralsnog niet doorgronden.
Sinds de opkomst van Internet schieten de marktplaatsen uit de grond. Daar kan van alles op gekocht en verhandeld worden. Het komt nogal eens voor dat in de doelstelling van zo'n marktplaats juist ook opgenomen is de inzet om aan communitybuilding tussen kopers en verkopers te doen. Dat klinkt of is mijn ervaring in een aantal gevallen ook écht heel sympathiek. Dat is uiteindelijk toch ook het beeld van de Netwerk-'marktplaatsen' Facebook, Twitter en LinkedIn. Het wil mensen bij elkaar brengen en doet dat soms ook op een politiek doorwerkende manier (Verkiezing van Obama indertijd, de Egyptische roerselen).
Daarnaast kun je regelmatig van strategie-guru's te horen krijgen, die hun expertise ook nog eens om te beginnen gratis aanbieden, dat bij het leggen van contacten en het aangaan van ontmoetingen je vooral eerst, ja zelfs eerst en vooral het menselijke voor ogen moet houden. Met wie kom je gemakkelijk in gesprek of wie vind je gewoon aardig? Ook in de gesprekken die te vinden zijn in de themagroepen op LinkedIn bijvoorbeeld is dat bij deelnemers te merken. Mensen spreken vanuit zichzelf en vanuit de gedachte 'hoe kan ik iemand anders helpen?' Hier komen we dus de aangenamere en sympatiekere gezichten van het Neoliberalisme tegen. Dat lijkt dus ook te kunnen.
Ook al hebben we het hier wel minstens over mensen uit de Middenklasse en mensen die gewend zijn om zich verbaal uit te drukken en met hun hoofd te werken. Of mensen, die buiten hun handwerk zijn komen te staan en nu dan maar proberen als zzp-er zich een inkomen te verwerven, zich hier ook zo kunnen redden, vind ik nog wel een vraag. Nog helemaal afgezien van het feit dat free lancers in het algemeen gesproken toch al lastig aan de bak komen of met minder prijs voor hun product genoegen moeten nemen en qua rechtspositie er nog heel zwak voor staan. Alle toverhalen van strategie-guru's ten spijt die spreken van snel toch geld te kunnen genereren via Internet.
Nou, voor vandaag laat ik het hier maar bij. Is wel weer genoeg om op te kauwen, als je zover gekomen bent met lezen. Ik wijs jullie nog even op de mogelijkheid om mij een bijeenkomst te laten verzorgen over 'Kerk, krisis en neoliberalisme' (zie mijn eerste blog van 27 april 2012). Zeker werkgroepen, diaconieën of gemeenten/parochies kunnen zich met behulp van mijn verworven inzichten misschien ook verder laten brengen. Je hoeft me maar te mailen: j.p.gdijk@kpnplanet.nl. Verder alle vrienden en vriendinnen dank voor hun reacties op het verschijnen van mijn blog en op wat de inhoud ervan met hen doet. Ze schreven me via email of meldden op Facebook dat ze het 'leuk' vonden. Men kan natuurlijk ook reageren via een commentaar hieronder. Je kunt je ook opgeven als abonnee op mijn blog. Nu zal ik nog een tijdje zelf onder de aandacht brengen,wanneer er een nieuwe blog verschijnt. In de toekomst zal ik dat waarschijnlijk niet meer doen. Vast staat al wel dat ik probeer rond het eind van iedere maand iets te schrijven.
Hartelijke groet,
Han
Geen opmerkingen:
Een reactie posten